Kaldırma İletme Makinalarının Periyodik Kontrolleri

Teleferik tekniği tarihte ilk olarak Çinliler tarafından kullanılmıştır. MÖ 250 yıllarında meşhur Çin Seddi yapılırken, surların inşaatında kullanılan malzemelerin yukarı çekilmesinde halatla çalışan bir teknik uygulamışlardır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Avusturya ile İtalya savaşırken, bin kadar askerin Alp Dağları’nda ulaşımında yine halatla çalışan bir sistem kullanılmıştır. İlk kabinli teleferik sistemi ise 1935 yılında Amerika’da kurulmuştur. Daha sonra üç ve dört kabinli teleferik, 20 kişi kapasiteli büyük kabinler, çok halatlı sistemler, iki katlı kabin sistemleri ve 180 kişilik tesisler kurulmuştur.

Teleferik sistemleri, kullanım amacına uygun şekilde farklı türlerde imal edilmektedir. Örneğin tek halatlı teleferik tesislerinde halatın sabit dönme hızı yüzünden iletim kapasitesi sınırlıdır. Sistemin hareketli parçaları az sayıdadır ve kabinler çekme halatına sabit olarak bağlıdır. Yine tek halatlı ancak kabinleri grup halinde hareket eden sistemler de vardır. İki ve dört kabin birlikte hareket ederler ve yolcu kapasitesi daha yüksektir. Bir başka teleferik sistemi çift halatlı olanlardır. İki halatı arası en az bir metre olan bu sistemde kabinler iki tutucu ile halatlara bağlıdır. Her iki halat eşit hızda hareket etmektedir. Bu sistemlerin yolcu kapasiteleri çok daha fazladır. Uzun mesafelerde ve yüksek zeminlerde bu tür telekfrik sistemleri tercih edilmektedir. Bu sistemler aynı zamanda yüksek rüzgar stabilitesine sahiptir.

Özellikle kayak merkezlerinde kullanılan teleskiler ve telesiyejler de basit birer teleferik sistemleridir. Bu sistemler arazi yapısına uygun şekilde alçak veya yüksek çekici halat ile çalışmakta ve kayak yapacak kişileri üst noktaya taşımak için kullanılmaktadır. Basit yapılarına rağmen çok yüksek yolcu taşıma kapasitesine sahiptir.

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, teleskiler ve telesiyejler dahil bütün teleferik sistemlerinin, insanların can güvenliğini korumak amacı ile, yılda en az bir kere makine mühendisleri, teknikerler ve yüksek teknikerler tarafından kontrol ve muayene ettirilmesini zorunlu tutmaktadır.

Firmamız, kaldırma ve iletme makinalarının düzenli kontrolleri kapsamında teleferik sistemlerinin düzenli kontrol ve muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapmaktadır.

Bugün her boyutta işletmeler tarafından kullanım amaçlarına bağlı olarak çok çeşitli kaldırma ve iletme ekipmanları kullanılmaktadır. Bunlar işyerlerinde yük, malzeme ve personel kaldırma ve taşınmasında sürekli olarak kullanılmaktadır. Kullanım amaçlarına bağlı olarak ağır yük taşıdıkları için ve işletme koşulları açısından yapısal olarak çeşitli tehlikelerle sürekli karşı karşıya kalınmaktadır. Kullanımları sırasında bu makinalar işletme içinde çalışanlara hep yakın mesafede oldukları için kontrol ve muayenelerinin zamanında ve önemsenerek yaptırılması gerekmektedir.

Kaldırma ve iletme makianalarının düzenli kontrol ve muayene zorunluluğu İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereğincedir. Söz konusu yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3), bu konuda genel açıklamalar, kaldırma ve iletme ekipmanlarının neler olduğu, bunların kontrol periyodları ve kontrollerde dikkate alınacak kontrol kriterleri ve ilgili standartlar yer almaktadır.

Buna göre kaldırma ve iletme makinaları sınıfına giren çeşitli konveyörler ve bantlı iletme makinalarının kontrolünde, ilgili standartlarda başka bir kriter öngörülmemişse, beyan edilen yükün en az 1,25 katını kaldırması, bu yükü güvenli bir şekilde askıda tutabilmesi ve uygun fren sistemlerine sahip olması esas alınmaktadır.

İlgili standartlarda önemli tehlikelerden kaynaklanan riskleri ortadan kaldırmak veya bu risklerin etkilerini düşürmek amacı ile alınacak uygun teknik önlemler yer almaktadır. Eğer uygulanacak herhangibir standart yoksa, bu durumda üretici firmanın belirlediği kontrol kriterleri ve elbette yürürlükteki yasal düzenlemeler esas alınmalıdır.

Çeşitli konveyör ve bantlı iletme araçlarının kontrol ve muayenelerini yapacak kişiler mutlaka tarafsız, bağımsız ve güvenilir olmak zorundadır. Bu yüzden bu araçların tasarımını yapan, üreten, satan, tedarik eden, montajını yapan, kullanan veya bakımlarını yapanların dışında üçüncü kişi veya kuruluşlar tarafından yapılacak kontroller geçerlidir. Ayrıca bu işlemlerin geçerli olması için mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler gibi yetkili kişiler tarafından yapılması gerekmektedir.

Firmamız, kaldırma ve iletme makinalarının düzenli kontrolleri kapsamında çeşitli konveyör ve bantlı iletme araçlarının düzenli kontrol ve muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapmaktadır.

Kaldırma ve iletme araçlarının yanlış kurulması, hatalı kullanılması ve zamanında bakım ve kontrollerinin yaptırılmaması yüzünden ülkemizde ne yazık ki çok fazla iş kazası yaşanmaktadır. Bu olumsuz gelişmeleri önlemek amacı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından şu iki önemli yasal düzenleme yapılmıştır:

• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Bu yasal düzenlemeler, bir yandan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına ve mevcut sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesine yönelik esasları düzenlemekte, bir yandan da bu konudaki işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. Özellikle sözü geçen yönetmelik, işyerlerinde kullanılan makinaların ve ekipmanların, kullanımına yönelik sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gereken minimum koşulları tespit etmektedir. Yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3), bu konuda genel açıklamalar yanı sıra, kaldırma ve iletme ekipmanlarının neler olduğu, bunların kontrol periyodları ve kontrollerde dikkat edilmesi gerekli kontrol kriterleri ve ilgili standartlar açıklanmaktadır.

Bu açıklamalara göre zincirli ve halatlı çektirme grubu makinalar kaldırma ve iletme makinaları sınıfına girmektedir ve bu makinaların, ilgili standartlarda başka bir kriter öngörülmemişse, beyan edilen yükün en az 1,25 katını kaldırması, bu yükü güvenli bir şekilde havada tutabilmesi ve buna yönelik uygun fren sistemlerine sahip olması gerekmektedir. Bu kriterlerin konmasından amaç, riskli durumlarda ortaya çıkacak can ve mal kayıplarını ortadan kaldıracak veya bunların etkilerini düşürecek önlemlerin alınmasını sağlamaktır.

Firmamız, kaldırma ve iletme makinalarının düzenli kontrolleri kapsamında çektirme grubu (zincirli ve halatlı) makinaların düzenli kontrol ve muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapmaktadır. Bu çalışmalarda dikkate alınan standartlardan biri şudur:

• TS 1228 Çelik tel halatlı çektirmeler

Bu standart, çelik çekme halatlı çektirmelerin (trifor) tarifini, sınıflandırma ve özeliklerini, muayene ve deneylerini, piyasaya sunuluş şeklini ve denetleme esaslarını kapsamaktadır.

Kontrol ve muayene işlemleri mutlaka tarafsız, bağımsız ve güvenilir kuruluşlar tarafından yapılmalıdır.

Teleskiler, kayak merkezlerinde kayakçıları yukarı çıkarmak için kullanılan araçlardır. Kayakçılar buna bindikleri zaman ayakları yerden kesilmemektedir. Kayakçılar, T-Bar adı verilen ve çekme görevini sağlayan ekipmana bir şekilde tutunarak üst noktaya çıkmaktadır. Teleskiler kayak merkezlerinde genel olarak kısa mesafeler için kullanılmaktadır. Telesiyejlerde olduğu gibi kayakçılar belli bir yüksekliğe çıkmadan, pist üzerinde taşındıkları için, pistte kayan kayakçılar ile çarpışma riski bulunmaktadır. Ayrıca teleskiden düşme durumunda arkadan gelen kayakçının altında kalmak da bir risktir. Bu tür riskler taşımayan telesiyejler, kayak merkezleri tarafından teleskilere göre daha fazla tercih edilmektedir.

Kayak merkezlerinde kullanılan telesiyejler ise genelde rahat ve güvenlikli bir oturma imkanı vermekte ve kayakçıları belli bir yükseklikte yukarı taşımaktadır. Bazı telesiyej türleri kabinli de olmaktadır. Ayrıca düşük hızda veya yüksek hızda çalışan, ya da iki kişiden sekiz kişiye kadar taşıma kapasitesi olan çeşitleri de bulunmaktadır. Ülkemizdeki en uzun telesiyej hattı Uludağ’dadır ve uzunluğu üç bin metredir.

Teleski ve telesiyej sistemleri halatlı iletim sistemleri grubuna girmektedir ve genelde insanların taşınması amacı ile kullanılmaktadır. Tarihte ilk teleferik tekniği, MÖ 250 yıllarında Çin Seddi yapılırken, inşaat için gerekli malzemelerin taşınmasında kullanılmıştır. Günümüzde teleski ve telesiyej tesisleri, kullanım durumuna bağlı olarak alçak veya yüksek çekici halatlar ile tasarlanmaktadır ve çok yüksek yolcu iletim kapasitesi elde edilmektedir. Güvenli çalışması için düzgün yükselen ve yan eğimi olmayan bir hat gerekmektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği esaslarına göre teleski ve telesiyej sistemlerinin her yıl en az bir kere kontrol ettirilmesi gerekmektedir. Bu sistemlerin, ilgili standartlarda başka bir koşul öngörülmemişse, beyan edilen yükün en az 1,25 katını taşıması ve tehlike anında hızlıca durduracak ve üzerindeki yükü tutacak fren sistemlerine sahip olması gerekmektedir.

Firmamız, kaldırma ve iletme makinalarının düzenli kontrolleri kapsamında teleski ve telesiyej sistemlerinin düzenli kontrol ve muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun şekilde yapmaktadır.