Muayene

Takım tezgahları, malzemelere talaş kaldırma yöntemi ile şekil veren önemli iş makinaları arasındadır. Önceleri tamamen el gücü ile çalışan bu makinalar, buhar enerjisinin bulunması ile birlikte güçlenmiş, elektrik enerjisinin kullanılmaya başlanması ile de kapasiteleri artmıştır. Günümüzde elektronik alanındaki gelişmeler ile takım tezgahları daha hassas ve kullanışlı hale gelmiştir. Son yıllarda bilgisayar teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler sonunda takım tezgahları ilk nesillerine göre çok daha farklı yeteneklere kavuşmuştur.

Bilgisayarların üretim makinelerinde kullanılması ve bilgisayar kontrollü üretime geçilmesi, üretim sektörünün gelişme hızını daha da arttırmıştır. Üretim sektörleri kalite, hassaslık, hız, maliyet, zaman, kazanç ve kontrol yönlerinden büyük gelişme göstermiştir. Artık üretim sektöründe CNC (Computer Numerical Control, Bilgisayarlı Sayısal Denetim) gibi bilgisayar destekli sistemler kullanılmaktadır. Bu şekilde tezgahlar yüzünden kaynaklanan iş kazaları yok seviyesine inmiş durumdadır. Ayrıca tamamen bilgisayar kontrollü üretim olduğu için de eskilerde olduğu gibi tezgahı kullanan kişilerin ustalığına olan ihtiyaç artık en düşük seviyelere inmiştir.

Takım tezgahlarının bu kadar gelişmesinde, mekanik imkanların artması etkili olmuştur. Diğer yandan elektrik ve elektronik mühendisliği alanında da imkanlar artmıştır. Modern takım tezgahlarının üretiminde, tezgahı kullanan çalışanların işini kolaylaştırmak, çalışanlara daha fazla yardımcı olmak, çalışanların yapacağı yorucu ve karmaşık işleri tezgahlara yaptırmak hep ön planda olmuştur. Bu sayede birden çok tezgahı tek bir operatör aynı anda çalıştırabilmektedir.

Takım tezgahları gerçi bu kadar akıllanmakta ve güçlenmektedir ama diğer yandan elektrikle çalışan iş makinalarıdır ve çalışmalar sırasında çalışanların can güvenliği ve işletmelerin mal güvenliği açısından bir takım risklere de açıktır. Bu nedenle 2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, iş makinaları ve ekipmanları kapsamına tezgahları da almıştır. Bu konu, yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3) Tezgahlar maddesinde yer almaktadır.

Sözü edilen yönetmelik esaslarına göre, takım tezgahlarının ve ekipmanlarının kontrolleri, ilgili standartlarda başka koşul öngörülmemişse, herşeyden önce üretici firmanın önerdiği aralık ve kriterlerde yapılmalıdır. Ancak üretici firma herhangi bir koşul önermemişse, bu durumda bir risk değerlendirme çalışması yapılmalıdır. Bu çalışmada tezgahların bulunduğu işyeri ortam koşulları, tezgahların ne sıklıkta kullanıldığı ve ne kadar süre kullanıldığı gibi kriterler göz önüne alınmalı ve buna göre kontrol periyodları ve kontrol kriterleri belirlenmelidir. Ancak hiçbir şekilde kontrol aralıkları bir yılı geçmemelidir.Ayrıca bu kontroller mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmalıdır.

Genel olarak muayene ve test kuruluşları tarafından tezgahların muayeneleri kapsamında şu hizmetler verilmektedir:

• Dişli taşlamaların muayenesi
• Dişli açma makinelerinin muayenesi
• CNC işleme tezgahları muayenesi
• Torna tezgahları muayenesi
• Freze tezgahları muayenesi
• Planya tezgahları muayenesi
• Taşlama tezgahları muayenesi
• Bohrwerk tezgahları muayenesi

Firmamız tezgah muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir.

Gözetim hizmetlerine olan talep, hem ülkemizde hem de uluslararası ticaret dünyasında giderek artmaktadır. Artan kalite talepleri ve firmalar arası rekabet yarışı, küresel piyasaları devamlı canlı tutmaktadır. Bugün artık sadece kaliteli ürün ve hizmet üretmek yetmemekte, bu ürün ve hizmetlerin kaliteli olduklarının, tarafsız ve bağımsız hareket eden üçüncü taraf gözetimler ile de kanıtlanması gerekmektedir.

Gözetim hizmetleri, ticarete konu olan mal veya hizmetlerin piyasaya sunulması öncesinde, satış sözleşmesinde tanımlanan miktar, kalite, paketleme, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim zamanı ve bunlara benzer koşulları ne ölçüde karşıladığının kanıtlanması amacı ile gerçekleştirilmektedir.

Bu hizmeti veren kuruluşların Ekonomi Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Uluslararası Gözetim Şirketi Belgesi’ne sahip olmaları gerekmektedir. Bu paralelde gözetim hizmetleri, sevkiyat öncesi gözetim, miktar gözetimi, tahliye gözetimi, onaylı örneğe göre ürün doğrulaması, örneklendirme ve analiz çalışmaları gibi kendi içinde çeşitlenmektedir.

Gözetim çalışmalarının birçok yararı olmaktadır. Örneğin, ticarete konu olan bir mal veya hizmet, üretim aşamalarında tüketicilere sunulmasına kadar her aşamada kontrol ve muayene işlemlerinden geçirilmektedir. Bu şekilde standartlara uymayan mal veya hizmet sunumu önlenmektedir. Ayrıca üretim aşamalarında ortaya çıkacak aksamalara zamanında müdahale edilmiş olmaktadır.

Gözetim çalışmaları ile ürünlerin piyasaya sunulmadan hemen önce kalitesi belirlenmiş olmakta ve ürünlerin sevkiyat öncesi ve alıcıya tesliminden önce durumu tespit edilmiş olmaktadır. Bu aynı zamanda firmalar için yasal bir güvenlik de sağlamış olmaktadır.

Genel olarak muayene ve test kuruluşları tarafından gözetim hizmetleri kapsamında şu hizmetler verilmektedir:

• Makina değerlemesi
• Kaldırma aparatlarının yük testi
• Can halatlarının incelenmesi ve yük testi
• Depolama sistemleri ve raf analizi
• Lunapark makinalarının kontrolleri
• İmalat süreçlerinin gözetim kontrolleri
• Bina yalıtım incelemesi ve ısıl kapasite incelemeleri
• Halat testleri ve değerlemesi
• Mekanik ve fiziksel testler
• Titreşim maruziyeti ölçümleri
• Temiz oda test ve ölçümleri

Burada önemli nokta, bu hizmeti verecek muayene ve test kuruluşlarının, TS EN ISO/IEC 17020 Çeşitli tipteki muayene kuruluşlarının çalıştırılmaları için genel kriterler standardı ve TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve kalibrasyon laboratuvarlarının yeterliliği için genel şartlar standardı esaslarına göre akredite olmuş olmalarıdır. Aksi halde yapılacak gözetim çalışmalarının ve düzenlenecek belgelerin bir geçerliliği olmaz.

İthalatçı ve ihracatçı firmalar, dış ticarete konu olan ürünleri ile ilgili olarak anlaşmaya varılan konuların yerine getirildiğinden emin olmak için uluslararası gözetim şirketlerine başvurmaktadır.

Söz konusu uluslararası gözetim şirketleri, ürün ve hizmetlerin özelliklerini ve kalitesini, bir takım ölçümler, testler, kontroller ve analizler yaparak tespit etmekte ve durumu düzenledikleri raporlarla belgelemektedir. Bu açıdan gözetim hizmeti veren kuruluşlara büyük sorumluluk düşmektedir.

Firmamız gözetim hizmetlerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir.

İşletmelerin, faaliyet ve üretim sürekliliğini sağlamaları için, yangın risklerini önlemek için ve elektriksel iş kazalarının önüne geçmek için, elektrik sistemlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerekli ölçümlerin düzenli olarak yaptırılması gerekmektedir. Bu husus, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereğince yasal bir zorunluluktur. Yönetmelik esasları gereğince çalışanların, işletmede kullanılan her türlü iş ekipmanları yüzünden doğrudan veya dolaylı olarak elektrik ile temas etmesi riskinden korunması gerekmektedir.

Sözü edilen yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3), elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ve akümülatör, transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatların düzenli kontrollerinin, elektrik mühendisleri, elektrik teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gerektiği belirtilmiştir. Elektrik dışında kalan diğer tesisatların düzenli kontrolleri ise makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmalıdır.

Elektrik tesisatı kontrol ve ölçüm çalışmaları, işletme kullanılan elektrik tesisatının durumunu tespit etmek yapılmaktadır. Topraklama tesisatı ölçümleri, işletmede bulunan trafo ve elektrik panoları, makina gövdeleri, jeneratörler, kompresörler ve benzeri ekipmanların topraklama durumunu tespit etmek için yapılmaktadır. Paratoner tesisatı kontrol ve ölçüm çalışmaları ise, işletmede bulunan yıldırımdan korunma sisteminin durumunu tespit etmek için yapılmaktadır.

Söz konusu yönetmelik ekinde, bu çalışmalarda esas alınacak kontrol periyodları, kontrol kriterleri ve ilgili standartlar yer almaktadır.

Genel olarak muayene ve test kuruluşları tarafından elektriksel güvenlik muayeneleri kapsamında aşağıda sayılan hizmetler verilmektedir:

• Elektrik tesisat kontrolleri
• Pano testleri
• Elektriksel akım enerji kalitesi kontrolleri
• Harmonik enerji analizleri
• Topraklama ölçümleri
• Paratoner ölçümleri
• Katodik koruma ölçümleri
• Yıldırım koruma ölçümleri
• Fazlardaki dengesiz ve aşırı yüklenme ölçümleri
• Kaçak akım ölçümleri
• Kaçak akım koruma ölçümleri
• Kısa devre koruma ölçümleri
• Elektrik motorları ölçümleri
• Elektriksel kaynaklı yangını önleme ölçümleri
• Transformatör ölçümleri
• Pompa ölçümleri
• Kaçak akım rölesi ölçümleri
• Toprak direnci ölçümü
• Seçici topraklama direnci ölçümü
• Özgül direnç ölçümü
• Faz sırası ölçümü
• Şebeke gerilimi ölçümü
• İzolasyon direnci ölçümü
• Voltaj harmonik ölçümü
• Fan ölçümleri
• Kompresör teknik ölçümleri
• Çevrim (döngü) - Loop empedansı ölçümleri
• Yalıtım (izolasyon) direnci ölçümleri
• Süreklilik ölçümleri
• Yüksek gerilim ölçümleri
• Makinaların güvenlik muayenesi
• Jeneratör muayenesi
• Yangın tesisatı ve hortumların muayenesi
• Motopompların muayenesi
• Boru tesisatları muayenesi
• Havalandırma ve klima tesisatları muayenesi
• İç tesisat kontrolü periyodik muayene

Firmamız elektriksel güvenlik muayenelerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu konuda firmamız, Türk Akreditasyon Kurumu’ndan (TÜRKAK), TS EN ISO/IEC 17025 standardına uygun şekilde akredite olmuştur. Bu sayede yapılan kontrol ve muayene işlemleri ve düzenlenen raporlar, özel ve resmi denetimlerde geçerli kabul edilmektedir.

İş makinaları, taş, toprak ve kaya gibi malzemeleri, kazmaya, yüklemeye, taşımaya ve yığmaya yarayan ve üzerinde ilave donanımlar bulunan tekerlekler, paletler ya da ayaklar üzerinde kendi gücü ile hareket edebilen veya başka bir motorlu araç tarafından çekilen makinalardır. Bir kısım iş makineleri, üzerine binen bir operatör tarafından kullanılmakta, bir kısmı ise uzaktan kumanda ile çalıştırılmaktadır.

Özelliklerine ve yapabildikleri işe bağlı olarak iş makineleri sınıflandırılmaktadır. Örneğin yükleyicilerin bir kısmı tekerlekli bir kısmı paletlidir. Bir kısım yükleyiciler sadece yükleme işini yaparken bir kısmı hem kazma hem yükleme işini yapabilmektedir. Bir kısım greyderler tekerlekli yönlendirmeli olurken, bir kısmı mafsallı yönlendirmelidir. Bir kısmı ise kar püskürtmelidir.

İş makinaları karayolunda insan, hayvan ve yük taşımada kullanılmazlar, esas olarak inşaat sektöründe, sanayide, tarımda ve bayındırlık işlerinde kullanılmaktadır. Belli başlı iş makinaları şunlardır: kazı makineleri (ekskavatörler), yükleyiciler, kazıcı ve yükleyiciler, dozerler, çekici dozerler, greyderler, damperli kamyonlar, skreyperler, beton transmikserleri. Bunlar yanında sanayide kullanılan iş makineleri de bulunmaktadır. Örneğin, forkliftler, kompresörler, jeneratörler, istif makineleri ve temizlik makineleri gibi.

Söz konusu iş makinalarını kullanabilmek için eğitimli ve ehliyetli olmak gerekmektedir. Karayolları Trafik Kanunu’na göre, forklift, yükleyici, greyder, dozer, vinç, damperli kamyonlar ve benzeri iş makinelerinin sürücüleri, Milli Eğitim Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü veya Makine Mühendisleri Odaları tarafından düzenlenen bir sertifika almak zorundadır. Aynı zamanda tarım sektöründe kullanılan biçerdöver ve benzeri iş makinelerinin sürücüleri, Milli Eğitim Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı tarafından düzenlenen bir sertifika almak zorundadır.

Söz konusu iş makinalarının güvenli kullanılabilmesi için de kontrol ve muayenelerinin öngürülen sürelerde ve yöntemlerle yapılması gerekmektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, işyerlerinde kullanılan iş ekipmanlarının sağlık ve güvenlik yönünden taşıması gereken asgari koşulları düzenlemektedir. 2009/104/EC sayılı Avrupa Birliği direktifi paralelinde hazırlanan söz konusu yönetmeliğin Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar başlıklı ekinde (Ek 3) ayrıntılar yer almaktadır.

Genel olarak muayene ve test kuruluşları tarafından iş makinalarının periyodik kontrolleri kapsamında şu hizmetler verilmektedir:

• Çekici periyodik kontrol ve muayenesi
• Çekici dozer periyodik kontrol ve muayenesi
• Skreyper periyodik kontrol ve muayenesi
• Greyder periyodik kontrol ve muayenesi
• Yükleyici periyodik kontrol ve muayenesi
• Kazıcı yükleyici periyodik kontrol ve muayenesi
• Fore kazık periyodik kontrol ve muayenesi
• Ekskavatör periyodik kontrol ve muayenesi
• Damperli kamyon periyodik kontrol ve muayenesi
• Sondaj makinası periyodik kontrol ve muayenesi
• Silindir periyodik kontrol ve muayenesi
• Kompresör periyodik kontrol ve muayenesi
• Jeneratör periyodik kontrol ve muayenesi

Firmamız iş makinalarının periyodik kotrollerini, ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun şekilde gerçekleştirmektedir.